21 lutego 2018 r. w DKK „Liberatorium” Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle rozmawialiśmy o książce Moniki Sznajderman „Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna”.
Monika Sznajderman otwiera swój album z drogimi dla niej fotografiami i zaprasza nas do swojego świata. Bo to nie jest świat zmyślonej narracji, choć wolelibyśmy by tak było, ale śmierci i zagłady. Zdjęcie na okładce pokazuje rodzinę grającą w piłkę, ale czytelnik czuje podskórnie, że jest to tylko pozorna idylla i zaraz wydarzy się coś strasznego.
W obliczu faktów i zdarzeń tej wojny a także tego co działo się już po wyzwoleniu, gdy resztki ocalałych Żydów było mordowanych przez współobywateli i wypędzanych z kraju, należy stawiać pytania nie tyle z historiozofii czy socjologii, lecz należy sięgnąć do samych korzeni: filozofii, psychologii, teologii, antropologii i zapytać kim jest człowiek? Jaki jest naprawdę i co nim kieruje w sytuacjach skrajnych? Co się dzieje kiedy normy ulegają zawieszeniu a prawo nie jest egzekwowane? – zastanawia się Stanisława Czernik.
I zaraz odpowiada:
Zobaczyliśmy człowieka, z którego opada cienka powłoka cywilizacji, którego normy religijne okazują się zwykłą dewocją i obyczajem plemiennym a poczucie wstydu wobec wspólnoty zanika.
Maria Kantor:
Podziwiam autorkę za ogrom pracy w poszukiwaniu starych dokumentów.
Barbara Tora:
Któż bardziej mógł się o to pokusić niż osoba wywodząca się z rodziny polsko-żydowskiej. Myślę, że właśnie te uwarunkowania wymogły bezstronność oceny faktów które były wpisane w historię obu narodów.
Emilia Polak:
To historia niezwykle żywa i bolesna.
Historia zaokrągla szkielety do zera. Tysiąc i jeden to wciąż jeszcze tysiąc – czytamy w wierszu W. Szymborskiej „Obóz głodowy pod Jasłem”. Sznajderman podejmuje próbę przywracania pamięci. Nie zaokrągla liczb. Dla niej liczy się każdy szczegół.
Autorką zdjęć „Martwa natura z książką” zrobionych z okazji spotkania DKK „Liberatorium” MBP w Jaśle jest Magdalena Szurlej.
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaśle uczestniczy w projekcie Dyskusyjnych Klubów Książki WiMBP w Rzeszowie pod hasłem „Podkarpackie rozmowy o książkach”. Projekt przygotowany jest przez Instytut Książki i WiMBP w Rzeszowie.
