14 listopada 2024 roku gościem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle była autorka powieści obyczajowych i historycznych – Sabina Waszut. Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Biblio(TEKA) rozmaitości.
Mieszkająca na Śląsku autorka w swoich książkach porusza głównie tematy dotyczące historii tego regionu, jego wielonarodowości, skomplikowanych realiów życia. Nie boi się trudnych spraw i bolesnej przeszłości, niejednokrotnie naznaczonej zmową milczenia. Tematyka historyczna stanowi główny trzon jej powieści.
Trzytomowy cykl „Rozdroża” jest inspirowany dziejami jej rodziny, żyjącej na Śląsku w czasie wojny i po jej zakończeniu.
Mój dziadek uwielbiał opowiadać. Wychowałam się na przekazywanych przez niego historiach. W dzieciństwie bardzo często ich słuchałam. Dziś to dla mnie najcenniejsze wspomnienia, które zainspirowały mnie do opisania historii mojej rodziny.
„Rozdroża” to wielowątkowa saga rodzinna przedstawiająca losy dwojga ludzi pochodzących z zupełnie odmiennych środowisk, którzy jako młode małżeństwo zostają wrzuceni w wir wojennej zawieruchy. Niemka Sofie w trakcie wojny pracuje w niemieckim urzędzie, natomiast jej polski mąż Włodek, zaraz po rozpoczęciu działań wojennych zostaje wcielony do wojska. Oboje muszą mierzyć się nie tylko z ciężką wojenną rzeczywistością, ale również z własną tożsamością. Książka ukazuje ich losy głównie z punktu widzenia Sofie, ona jest narratorką tej opowieści. O tym co dzieje się z jej mężem dowiadujemy się z jego listów. Autorka zadaje pytania o polsko-niemieckie relacje, czy takie małżeństwo miało szansę przetrwać?
Bohaterkami „Matek Rzeszy”, innego cyklu Sabiny Waszut poruszającego temat wojny, są głównie niemieckie kobiety. Seria skupia się na kobietach i dzieciach, które stały się narzędziami w rękach nazistów, będąc ofiarami polityki namawiającej do wychowywania idealnych Aryjczyków. Ruth początkowo przepełniona ideałami programu Lebensborn, po czasie spędzonym w domu matek weryfikuje swoje wyobrażenia, odkrywając mroczną stronę programu i tragedię porwanych polskich dzieci. Wraz z nieuchronną przegraną Niemiec i końcem wojny, niemieckie kobiety ratują się ucieczką, ale wojna nie daje im o sobie zapomnieć. W powojennej rzeczywistości muszą się zmierzyć się z codziennymi problemami, a także z prawdą o krzywdach, jakich dopuściła się III Rzesza.
Autorka nie przedstawia zakończenia wojny jako jedynie szczęśliwe zdarzenie, ale także zastanawia się nad tragedią kobiet i ich rodzin po powrocie mężów z frontu, straumatyzowanych, naznaczonych psychicznym i fizycznym cierpieniem. W trzeźwy, nieoceniający sposób starała się ukazać wszystkie możliwe postawy Niemców wobec wojny, od wyrzutów sumienia i chęci zadośćuczynienia po zupełne wyparcie.
Próbowałam pisać tak, żeby nic nie było czarno-białe. Bo i historia nigdy taka nie jest. Ofiary zawsze są po obu stronach konfliktu, a każda wojna najbardziej doświadcza dzieci, które w żaden sposób nie są za nią odpowiedzialne.
W książce „Ogrody na popiołach” Sabina Waszut pisze z kolei o niełatwej powojennej historii Śląska. To historia o obozie „Zgoda”, który przez wiele lat stanowił temat tabu. Niektórzy bali się o nim mówić czy nawet myśleć. To opowieść o niewyobrażalnym cierpieniu i traumie rozbitych rodzin, ale również o próbie wybaczenia.
Spotkanie prowadziła dr Barbara Sokołowska.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
